Naczelny Sąd Administracyjny z udziałem prokuratora Prokuratury
Krajowej Waldemara Grudzieckiego, po rozpoznaniu w dniu 15
października 2008 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi
kasacyjnej Piotra B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 czerwca 2007 r. w
sprawie ze skargi Piotra B. na decyzję Ministra Sprawiedliwości
z dnia 8 lutego 2007 r. w przedmiocie sprzeciwu co do wpisu na
listę adwokatów, na podstawie art. 185 § 1 ustawy z dnia 30
sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) uchylił
zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania
Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie, a ponadto -
na podstawie art. 203 pkt 1 i art. 205 powyższej ustawy -
zasądził od Ministra Sprawiedliwości na rzecz Piotra B. dwieście
osiemdziesiąt złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
Uzasadnienie faktyczne
Zaskarżonym skargą kasacyjną wyrokiem Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Piotra B. na decyzję
Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 lutego 2007 r. w przedmiocie
sprzeciwu co do wpisu na listę adwokatów.
W uzasadnieniu wyroku Sąd pierwszej instancji podał, że Piotr
B. w dniu 14 lutego 2003 r. został wpisany na listę aplikantów
adwokackich Izby C., a w dniach 1-3 oraz 16 grudnia 2005 r.
złożył egzamin adwokacki. Okręgowa Rada Adwokacka w C. uchwałą z
dnia 27 grudnia 2006 r. wpisała skarżącego na listę adwokatów
Izby Adwokackiej w C. Minister Sprawiedliwości decyzją z dnia 8
lutego 2007 r., wydaną na podstawie art. 69 ust. 2 w związku z
art. 65 pkt 4 i art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. -
Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058 ze zm.),
sprzeciwił się temu wpisowi. W ocenie Ministra Sprawiedliwości,
Piotr B. nie odbył przed złożeniem egzaminu adwokackiego
aplikacji adwokackiej w wymiarze 3 lat i 6 miesięcy, gdyż od
wpisu na listę aplikantów adwokackich do dnia rozpoczęcia
egzaminu adwokackiego upłynęły 2 lata, 9 miesięcy i 14 dni,
licząc zaś od chwili złożenia przez aplikanta ślubowania,
upłynęły 2 lata, 5 miesięcy i 7 dni. W obu przypadkach był to
okres krótszy, niż przewiduje to art. 76 ust. 1 Prawa o
adwokaturze.
Oddalając skargę Piotra B., Wojewódzki Sąd Administracyjny w
Warszawie stwierdził, że określony w art. 76 ust. 1 Prawa o
adwokaturze termin ma charakter materialnoprawny. Zdaniem Sądu,
dopuszczenie do egzaminu adwokackiego powinno nastąpić po
zakończeniu całego cyklu szkolenia przewidzianego programem
aplikacji adwokackiej, która zgodnie z art. 76 ust. 1 Prawa o
adwokaturze powinna trwać 3 lata i 6 miesięcy. Sąd nie zgodził
się z interpretacją art. 76 ust. 1 Prawa o adwokaturze dokonaną
przez skarżącego, według której przepis ten powinien być
odczytywany jako zezwalający na zaliczenie do okresu aplikacji
praktyki zawodowej aplikanta, odbytej po złożeniu egzaminu
adwokackiego.
W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, zaskarżona
decyzja nie narusza przepisów art. 2 i art. 32 oraz art. 17
Konstytucji RP, który to przepis nie wyklucza nadzoru Ministra
Sprawiedliwości nad organami samorządu adwokackiego, w tym
również jego sprzeciwu wobec niespełnienia ustawowych warunków
wpisu na listę adwokatów. Odnosząc się do zarzutu wydania
decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości, Wojewódzki Sąd
Administracyjny stwierdził, że art. 268a K.p.a. umożliwia
dekoncentrację uprawnień orzeczniczych przez upoważnienie osób
innych niż osoby piastujące funkcje organów administracji, a w
kontrolowanym postępowaniu, stosownie do § 3 ust. 1 pkt 5
zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 października 2006
r. nr 241/06/DO, podsekretarz stanu Andrzej K. był upoważniony
do wydawania decyzji w imieniu Ministra Sprawiedliwości w
sprawach dotyczących sprzeciwów co do uchwał o wpisie na listę
adwokatów.
W skardze kasacyjnej Piotr B. zarzucił zaskarżonemu wyrokowi
naruszenie przepisów:
1) art. 69 ust. 2 Prawa o adwokaturze w związku z art. 37 ust. 5
ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z
2003 r. Nr 24, poz. 199 ze zm.), polegające na nieuwzględnieniu
zarzutu wydania zaskarżonej decyzji przez podsekretarza stanu
Andrzeja K. w sytuacji, gdy w chwili wydawania decyzji powołany
był sekretarz stanu Beata K., wskutek czego zaskarżona decyzja
wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości rzeczowej -
art. 156 § 1 pkt 1 K.p.a.,
2) § 3 ust. 1 pkt 5 w związku z § 4 ust. 1 pkt 7 zarządzenia
Ministra Sprawiedliwości nr 241/06/DO w sprawie ustalania
zakresu czynności członków kierownictwa Ministerstwa
Sprawiedliwości przyznającego uprawnienie do stałego zastępstwa
Ministra Sprawiedliwości, przez nieuwzględnienie zarzutu wydania
zaskarżonej decyzji przez podsekretarza stanu Andrzeja K. w
sytuacji, gdy do zastępstwa Ministra Sprawiedliwości w sprawach
związanych z egzaminami adwokackimi i radcowskimi powołany był
podsekretarz stanu Krzysztof J., wskutek czego zaskarżona
decyzja wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości
rzeczowej - art. 156 § 1 pkt 1 K.p.a.,
3) art. 133 § 1 i art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.
- Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr
153, poz. 1270 ze zm.) w związku z art. 7, 77 i 80 K.p.a.,
polegające na nieuwzględnieniu, zarówno przy wydawaniu
zaskarżonej decyzji, jak i zaskarżonego wyroku, okoliczności, że
Andrzej K. nie był - jako sędzia delegowany do Ministerstwa
Sprawiedliwości - pracownikiem tego Ministerstwa,
4) art. 134 § 1 P.p.s.a. w związku z art. 268a K.p.a.,
polegające na jego wadliwym zastosowaniu i błędnej interpretacji
przejawiającej się uznaniem podsekretarza stanu Andrzeja K. za
pracownika Ministerstwa Sprawiedliwości, podczas gdy Andrzej K.
nie jest i nigdy nie był pracownikiem organu, który wydał
zaskarżoną decyzję, a powierzone mu przez Ministra
Sprawiedliwości zadania wykonywał jako sędzia (pracownik swego
macierzystego sądu), w wyniku oddelegowania do pełnienia
czynności administracyjnych w Ministerstwie, wskutek czego
upoważnienie do wydania decyzji o sprzeciwie nie mogło być
skutecznie udzielone na podstawie art. 268a K.p.a., który odnosi
się jedynie do pracowników zatrudnionych przez organ wydający
decyzję, a zatem zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem
przepisów o właściwości rzeczowej - art. 156 § 1 pkt 1 K.p.a.,
5) art. 76 ust. 1 Prawa o adwokaturze przez jego błędną
wykładnię polegającą na przyjęciu, że do czasu odbywania
aplikacji adwokackiej nie zalicza się okresu praktyki zawodowej
wykonywanej przez egzaminowanego aplikanta adwokackiego pod
nadzorem wyznaczonego patrona, podczas gdy wykładnia zawarta w
załączonym do uzupełnienia skargi (pismo skarżącego z dnia 5
czerwca 2007 r.) wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 1992
r. sygn. akt I PA 1/92 prowadzi do wniosku o prawidłowości
zaliczenia tego okresu przy ustalaniu czasu trwania aplikacji
adwokackiej,
6) art. 69 ust. 2 Prawa o adwokaturze kancelaria adwokacka kraków przez jego błędną
wykładnię polegającą na przyjęciu, że podstawą złożenia
sprzeciwu może być powołanie się na przepis art. 76 ust. 1 tej
ustawy, podczas gdy sprzeciw uzasadniać mogą tylko okoliczności
dotyczące cech kandydata (takie jak brak nieskazitelnego
charakteru, karalność itp.); wskazuje na to wynikający z Prawa o
adwokaturze system nadzoru nad adwokaturą, w ramach którego
ustawodawca na podstawie art. 14 ust. 1 tej ustawy przyznał
Ministrowi Sprawiedliwości uprawnienie do zaskarżania uchwał
organów adwokatury, którymi zgodnie z art. 9 ust. 1 tej ustawy
są Krajowy Zjazd Adwokatury, Naczelna Rada Adwokacka, Wyższy Sąd
Dyscyplinarny i Wyższa Komisja Rewizyjna, nie zaś uchwał organów
izb adwokackich, gdyż te mogą być uchylone wyłącznie przez
Naczelną Radę Adwokacką na podstawie art. 60 Prawa o
adwokaturze; tym samym przyjęta przez Wojewódzki Sąd
Administracyjny śladem Ministra Sprawiedliwości wykładnia art.
69 ust. 2 Prawa o adwokaturze, przez którą uniemożliwia się
powstanie skutków prawnych uchwały Okręgowej Rady Adwokackiej
(organu izby adwokackiej) o wpisie na listę adwokatów, stanowi
wyraźne naruszenie sytemu nadzoru nad adwokaturą, którego istotą
jest, wynikająca z art. 17 Konstytucji RP, autonomia samorządów
zawodowych,
7) art. 7 K.p.a. przejawiające się w rażąco nierównym
traktowaniu aplikantów adwokackich przez Ministra
Sprawiedliwości, który nie sprzeciwił się wpisaniu na listę
adwokatów aplikantów adwokackich między innymi Izby W., Izby K.
oraz Izby W., mimo że w chwili przystąpienia do egzaminu
adwokackiego nie upłynął w ich przypadku okres 3 lat i 6
miesięcy, licząc od dnia złożenia ślubowania; naruszyło to
słuszny interes skarżącego i miało decydujący wpływ na wydanie
decyzji o sprzeciwie, zwłaszcza że uchwalona w następstwie
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 kwietnia 2006 r.
ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. zmieniająca ustawę o zmianie
ustawy - Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw (Dz. U.
Nr 149, poz. 1075) zmieniła art. 5 ustawy z dnia 30 czerwca 2005
r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze i niektórych innych
ustaw (Dz. U. Nr 163, poz. 1361), dyskryminujący dotychczas
aplikantów adwokackich, którzy rozpoczęli aplikację adwokacką
przed wejściem w życie tegoż art. 5,
8) art. 15 K.p.a. w związku z art. 127 § 3 K.p.a. polegające na
rozpoznaniu sprawy wyłącznie przez Ministra Sprawiedliwości,
działającego jako organ pierwszej i zarazem ostatniej instancji,
podczas gdy z art. 15 K.p.a. wynika, iż postępowanie
administracyjne jest dwuinstancyjne, natomiast art. 127 § 3
K.p.a. stanowi, że strona niezadowolona z decyzji wydanej przez
ministra może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne
rozpatrzenie sprawy.
Wskazując wytknięte naruszenia, skarżący domagał się uchylenia
zaskarżonego wyroku i stwierdzenia nieważności zaskarżonej
decyzji, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi
Administracyjnemu w Warszawie.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną organ, którego działanie było
przedmiotem skargi wniesionej do Sądu pierwszej instancji,
wniósł o jej oddalenie.
W piśmie procesowym, które wpłynęło do Naczelnego Sądu
Administracyjnego w dniu 15 stycznia 2008 r., Piotr B. podniósł
ponadto zarzut naruszenia art. 69 ust. 2 Prawa o adwokaturze
wskutek niedostrzeżenia przez Sąd pierwszej instancji, że
wyrażenie sprzeciwu co do wpisu skarżącego na listę adwokatów
nastąpiło po upływie terminu określonego w art. 69 ust. 2 Prawa
o adwokaturze. Zdaniem skarżącego 30-dniowy termin, o którym
stanowi przywołany przepis, obejmuje nie tylko sporządzenie
decyzji, lecz także jej doręczenie.
W toku rozpoznawania sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny
skład orzekający postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2008 r.,
wydanym na podstawie art. 187 § 1 P.p.s.a., przedstawił składowi
siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego do
rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne budzące poważne
wątpliwości:
"Czy na listę adwokatów może być wpisana osoba, która odbyła w
Rzeczypospolitej Polskiej aplikację adwokacką w okresie krótszym
niż przewidziany w art. 76 ust. 1 Prawa o adwokaturze i złożyła
egzamin adwokacki?"
W uzasadnieniu postanowienia skład orzekający, powołując się na
orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie i
Naczelnego Sądu Administracyjnego, wykazał brak jednolitego
pojmowania w orzecznictwie sądów administracyjnych kwestii
"odbycia aplikacji adwokackiej", o jakiej mowa w art. 65 pkt 4 w
związku z art. 76 ust. 1 Prawa o adwokaturze. Naczelny Sąd
Administracyjny, przedstawiając do rozstrzygnięcia zagadnienie
prawne, stwierdził, że ustawodawca nie definiuje zwrotu "odbył
aplikację adwokacką". W ocenie Naczelnego Sądu
Administracyjnego, z literalnej wykładni art. 65 pkt 4 Prawa o
adwokaturze w związku z art. 76 ust. 1 tej ustawy zdaje się
wynikać, iż o "odbyciu aplikacji adwokackiej" można mówić tylko
wówczas, gdy aplikant odbył aplikację trwającą 3 lata i 6
miesięcy. Za takim rozumieniem tego przepisu przemawia też
wzgląd na dobro wymiaru sprawiedliwości, stanowiące element
interesu publicznego, i dobro osób (podmiotów) korzystających z
pomocy prawnej, skoro ustawodawca, określając ściśle czas
trwania aplikacji, uznał, iż tylko taki okres jej trwania
zapewni należyty wynik szkolenia, co w przyszłości (w czasie
wykonywania zawodu adwokata) będzie odpowiadało kryterium
wysokiej jakości i wiarygodności kojarzonej z pojęciem osoby
zaufania publicznego.
Z kolei za poglądem, że wpis na listę adwokatów może uzyskać
osoba, która odbyła aplikację w okresie krótszym niż 3 lata i 6
miesięcy oraz zdała egzamin adwokacki, przemawia okoliczność, iż
w przepisie art. 65 pkt 4 Prawa o adwokaturze jest mowa
wyłącznie o odbyciu aplikacji. Potwierdzeniem zaś, że aplikant
adwokacki odbył aplikację adwokacką, jest zaświadczenie
właściwej okręgowej rady adwokackiej wydane na podstawie art. 76
ust. 2 Prawa o adwokaturze. Przed wydaniem takiego zaświadczenia
właściwa okręgowa rada adwokacka obowiązana jest do zbadania,
czy aplikant adwokacki przeszedł cały cykl szkolenia
przewidziany programem aplikacji adwokackiej i ustalony na
podstawie regulaminu Naczelnej Rady Adwokackiej wydanym na
podstawie art. 58 pkt 12b Prawa o adwokaturze. O odbyciu
aplikacji adwokackiej zatem decydują organy samorządu
adwokackiego, a wydane przez właściwą okręgową radę adwokacką
zaświadczenie o odbyciu aplikacji stanowi dowód, iż aplikant
adwokacki odbył aplikację, o jakiej mowa w art. 65 pkt 4 Prawa o
adwokaturze. Za takim rozumieniem tego ostatniego przepisu
przemawia też wzgląd na ważny interes osób ubiegających się o
wpis na listę adwokatów. Osoby bowiem, które uzyskały
zaświadczenie o odbyciu aplikacji adwokackiej, działały w pełnym
zaufaniu do organów samorządu adwokackiego i przystąpiły do
składania egzaminu adwokackiego.
Prokurator Krajowy w piśmie z dnia 7 października 2008 r.
wniósł o odmowę podjęcia uchwały, uznając, że w orzecznictwie
Naczelnego Sądu Administracyjnego przepis art. 76 ust. 1 Prawa o
adwokaturze pojmowany jest jednolicie.
Uzasadnienie prawne
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów zważył,
co następuje:
Stosownie do art. 187 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. -
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr
153, poz. 1270 ze zm.) Naczelny Sąd Administracyjny w składzie,
któremu przedstawiono do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne
budzące poważne wątpliwości, może przejąć sprawę do rozpoznania.
Zastosowanie art. 187 § 3 P.p.s.a. jest uzasadnione wówczas, gdy
charakter występujących w sprawie wątpliwości prawnych oraz ich
ścisły związek z okolicznościami sprawy będzie wymagał ich
rozważenia na tle wymienionych okoliczności. Taka sytuacja
zachodzi w niniejszej sprawie, dlatego też skład siedmiu sędziów
Naczelnego Sądu Administracyjnego postanowił przejąć sprawę do
rozpoznania i rozpoznać skargę kasacyjną.
Spór będący przedmiotem rozpatrywanej sprawy powstał na tle
stanu faktycznego, w którym aplikant adwokacki został
dopuszczony do egzaminu adwokackiego i złożył ten egzamin z
wynikiem pozytywnym przed upływem określonego ustawą okresu
odbywania aplikacji (trzy lata i sześć miesięcy). Po egzaminie
kontynuował on odbywanie aplikacji, tak że w chwili wpisania go
na listę adwokatów miał za sobą wymagany ustawowo okres
aplikacji. Przesłanką zgłoszenia przez Ministra Sprawiedliwości
sprzeciwu wobec wpisu było uznanie, że aplikacja trwała do
chwili złożenia egzaminu adwokackiego, czyli licząc od dnia
wpisu na listę aplikantów adwokackich 2 lata, 9 miesięcy i 14
dni, licząc zaś od złożenia ślubowania, przez okres 2 lat, 5
miesięcy i 7 dni. Przy obu metodach obliczania okresu aplikacji,
zdaniem Ministra, aplikant nie odbył aplikacji w wymaganym
ustawą okresie. Minister więc nie podzielił poglądu
prezentowanego przez Okręgową Radę Adwokacką w C. i przez
skarżącego, że dopuszczalne jest kontynuowanie aplikacji po
złożeniu egzaminu adwokackiego. W konsekwencji stwierdził, że
uchwała Okręgowej Rady Adwokackiej została podjęta z naruszeniem
art. 65 pkt 4 w związku z art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja
1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz.
1058 ze zm.).
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zaakceptował
stanowisko Ministra i oddalił skargę na decyzję - sprzeciw
Ministra. Z uzasadnienia wyroku wynika, że Sąd badał sporną
kwestię dopuszczalności kontynuowania aplikacji po złożeniu
egzaminu adwokackiego wyłącznie w kontekście art. 76 ust. 1
Prawa o adwokaturze i uznał, że wpis został dokonany z
naruszeniem tego przepisu.
Odnosząc się do zawartego w skardze kasacyjnej zarzutu
naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisu art. 76 ust. 1
Prawa o adwokaturze przez błędną jego wykładnię, polegającą na
przyjęciu, że do okresu odbywania aplikacji adwokackiej nie
można zaliczyć okresu praktyki zawodowej aplikanta odbytej po
złożeniu egzaminu adwokackiego, należy, zdaniem Naczelnego Sądu
Administracyjnego w składzie powiększonym, uznać ten zarzut za
uzasadniony.
Omawiany przepis art. 76 ust. 1 Prawa o adwokaturze stanowi, że
aplikacja adwokacka trwa trzy lata i sześć miesięcy, przy czym
co najmniej przez okres sześciu miesięcy odbywa się w sądzie,
prokuraturze, kancelarii notarialnej lub innej instytucji
publicznej na podstawie skierowania okręgowej rady adwokackiej.
W istotnej dla sprawy materii przepis ten określa jedynie okres
odbywania aplikacji. Nie odnosi się natomiast w ogóle do kwestii
spornych w rozpatrywanej sprawie: ustalenia początku i końca
aplikacji, w szczególności dopuszczalności "doaplikowania" po
zdaniu egzaminu adwokackiego. Jakakolwiek zatem wykładnia tego
przepisu nie uprawnia do zajęcia na jego podstawie stanowiska o
niedopuszczalności kontynuowania aplikacji po złożeniu egzaminu
adwokackiego. Rozstrzygnięcie tej spornej kwestii wymagałoby
sięgnięcia do innych przepisów Prawa o adwokaturze i w
szczególności analizy art. 65 pkt 4, art. 68 ust. 1, art. 76
ust. 2 i art. 78 (w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia
2005 r. i od dnia 1 stycznia 2006 r.).
Sąd pierwszej instancji wydał zaskarżony wyrok nie biorąc tych
przepisów pod uwagę. Podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty
naruszenia prawa materialnego również tych przepisów nie
obejmują. Dlatego też Naczelny Sąd Administracyjny, działając
jako Sąd drugiej instancji i będąc związany granicami skargi
kasacyjnej (art. 183 § 1 P.p.s.a.), nie może zweryfikować
stanowiska Sądu pierwszej instancji w kontekście tych regulacji.
Oceniając natomiast zaskarżony wyrok w świetle art. 76 ust. 1
Prawa o adwokaturze stwierdza, że został wydany z naruszeniem
tego przepisu.
Natomiast nie są usprawiedliwione pozostałe zarzuty skargi
kasacyjnej. Zarzuty postawione w punktach od 1 do 4 dotyczą
kwestii związanej z podpisaniem decyzji przez podsekretarza
stanu Andrzeja K. Choć są one rozbudowane, to w efekcie
sprowadzają się do dwóch kwestii: pierwsza dotyczy wykładni art.
37 ust. 5 ustawy z dnia 8 sierpnia 1966 r. o Radzie Ministrów
(Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 199 ze zm.). Zgodnie z tym
przepisem, w zakresie ustalonym przez ministra, zastępuje go
sekretarz stanu lub podsekretarz stanu, jeżeli sekretarz nie
został powołany. Według autora skargi kasacyjnej w sytuacji, gdy
w Ministerstwie Sprawiedliwości był powołany sekretarz stanu,
ministra nie mógł zastępować podsekretarz stanu. Jednakże uwadze
skarżącego uszła treść art. 37 ust. 1 ustawy o Radzie Ministrów,
który stanowi, że minister wykonuje swoje zadania przy pomocy
sekretarza stanu i podsekretarzy stanu oraz gabinetu
politycznego ministra. W orzecznictwie zostało zaakceptowane
stanowisko, iż przepis ten nie uzależnia zakresu kompetencji
podsekretarza stanu od faktu powołania bądź niepowołania w
ministerstwie sekretarza stanu. Wskazuje się także, że ani
sekretarz stanu, ani podsekretarz stanu, działający na mocy
przepisu art. 37 ust. 1 ustawy o Radzie Ministrów, nie są
zastępcami ministra, lecz jedynie działają w ramach szczególnego
rodzaju upoważnienia do wykonywania kompetencji i wykonują je na
rachunek oraz w imieniu organu, do którego ustawowo te
kompetencje należą (vide uchwała pełnego składu Sądu Najwyższego
z dnia 14 listopada 2007 r. sygn. akt BSA I-4110-5/07, Biul. SN
2007, nr 11, poz. 6).
Druga kwestia, którą obejmują omawiane zarzuty, związana jest z
zakresem czynności podsekretarzy stanu - Andrzeja K. i
Krzysztofa J. Z § 3 ust. 1 pkt 5 zarządzenia Ministra
Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego w sprawie ustalenia
zakresu czynności członków kierownictwa Ministerstwa
Sprawiedliwości wynika, że podsekretarz stanu Andrzej K. był
upoważniony do podejmowania czynności określonych w Prawie o
adwokaturze oraz w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach
prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 ze zm.) z
wyłączeniem zadań określonych w § 4 ust. 1 pkt 7 zarządzenia.
Wskazany § 4 ust. 1 pkt 7 zarządzenia upoważniał podsekretarza
stanu Krzysztofa J. do podejmowania czynności określonych w
wyżej wymienionych aktach prawnych w zakresie realizacji zadań
związanych z naborem na aplikację adwokacką i radcowską oraz
zadań związanych z egzaminami adwokackimi i radcowskimi, w
szczególności podejmowania decyzji w zakresie rozpatrywania
odwołań od wyników egzaminów konkursowych oraz egzaminów
adwokackich i radcowskich, a także wyrażania sprzeciwu w
zakresie wpisu na listę aplikantów adwokackich i aplikantów
radcowskich. Oznacza to, że upoważnienie ministra w zakresie
składania sprzeciwu od wpisu na listę adwokacką posiadał
podsekretarz stanu Andrzej K.
W skardze kasacyjnej kasator zarzucił Sądowi pierwszej
instancji naruszenie art. 69 ust. 2 Prawa o adwokaturze,
wywodząc, że podstawą do sprzeciwu zgłoszonego na podstawie tego
przepisu mogą być jedynie "okoliczności dotyczące cech
kandydata". Zaproponowana przez skarżącego wykładnia art. 69
ust. 2 komentowanej ustawy pozostaje w sprzeczności z treścią
art. 65 Prawa o adwokaturze. Przepis ten w punktach od 1 do 4
określa łączne przesłanki, jakie musi spełniać osoba wpisana na
listę adwokatów. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego,
Minister Sprawiedliwości ma prawo do badania wpisu na listę
adwokatów w ramach przyznanego mu w art. 69 ust. 2 Prawa o
adwokaturze sprzeciwu co do tego wpisu z punktu widzenia
wszystkich wymagań określonych w art. 65 tej ustawy.
Kolejny zarzut skargi kasacyjnej, obejmujący naruszenie art. 7
K.p.a., adresowany jest do Ministra Sprawiedliwości, a nie do
Sądu pierwszej instancji. Autor skargi kasacyjnej zarzuca
organowi wybiórcze stosowanie instytucji sprzeciwu, twierdząc,
iż w takiej samej sytuacji faktycznej i prawnej znaleźli się
aplikanci z innych izb adwokackich, którzy zostali skutecznie
wpisani na listę adwokatów. W taki sposób sformułowany zarzut
nie może być przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu
Administracyjnego.
W granicach zakreślonych skargą kasacyjną kasator podniósł
ponadto kwestię związaną z wyłączeniem zasady dwuinstancyjności
w postępowaniu nadzorczym prowadzonym na podstawie art. 69 pkt 2
Prawa o adwokaturze. Problem ten, aczkolwiek na gruncie
przepisów ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych,
stanął już przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w składzie
siedmiu sędziów. W uzasadnieniu uchwały z dnia 30 października
2007 r. sygn. akt II GPS 3/07 skład siedmiu sędziów, przyjmując
dwuinstancyjność postępowania jako standard wynikający z art. 78
Konstytucji RP, wskazał, że dopuszcza on wyjątki od tej zasady
przy regulowaniu trybu zaskarżenia. Przyjęcie braku konieczności
wyczerpania przez zainteresowanego wniosku o ponowne
rozpatrzenie sprawy przyśpiesza mu dostęp do sądu
administracyjnego przy zwalczaniu sprzeciwu Ministra
Sprawiedliwości blokującego wpis na listę. Zasadę
dwuinstancyjności bowiem wprowadzono w interesie stron
postępowania administracyjnego, a nie organów administracji
publicznej. Poza tym sprzeciw Ministra Sprawiedliwości wkracza w
obszar konstytucyjnie chronionych wartości uregulowanych w art.
17 ust. 1 i art. 65 ust. 1 Konstytucji RP. W ocenie Naczelnego
Sądu Administracyjnego w składzie siedmiu sędziów rozpoznających
niniejszą sprawę, rozważania te w pełni pozostają aktualne na
gruncie przepisów Prawa o adwokaturze.
W piśmie procesowym, które wpłynęło do Naczelnego Sądu
Administracyjnego w dniu 15 stycznia 2008 r., skarżący podniósł
dodatkowy zarzut naruszenia art. 69 ust. 2 Prawa o adwokaturze,
polegający na przekroczeniu przez Ministra Sprawiedliwości
terminu wniesienia sprzeciwu. Zarzut ten jednak, jako spóźniony,
nie może być przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu
Administracyjnego. Prawo do nowego uzasadnienia podstaw skargi
kasacyjnej wynikające z art. 183 § 1 in fine P.p.s.a. nie może
być rozumiane jako uprawnienie do uzupełnienia podstaw
kasacyjnych (por. wyroki NSA: z dnia 7 czerwca 2004 r. sygn. akt
FSK 131/04, ONSAiWSA 2004, nr 1, poz. 14; z dnia 30 sierpnia
2004 r. sygn. akt GSK 816/04, niepubl. i z dnia 12 października
2004 r. sygn. akt FSK 554/04, "Monitor Podatkowy" 2005, nr 1,
poz. 37).
Uznając za uzasadniony zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej
instancji art. 76 ust. 1 Prawa o adwokaturze, Naczelny Sąd
Administracyjny w składzie siedmiu sędziów w trybie art. 187 § 3
P.p.s.a i na podstawie art. 185 § 1 P.p.s.a. orzekł jak w
sentencji.
Koszty postępowania kasacyjnego zasądzono zgodnie z treścią
art. 203 pkt 1 i art. 205 P.p.s.a. w związku z § 18 ust. 2 lit.
b/ rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz